Zichtlijn 3: Diversiteit in handelen

De wereld waarin leerlingen tegenwoordig opgroeien kenmerkt zich door een toenemende diversiteit op cultureel, etnisch, sociaal en religieus gebied. In de projecten van zichtlijn 3 richten wij ons specifiek op de pedagogische uitdagingen die deze diversiteit met zich meebrengt. In drie specifieke contexten staat steeds de vraag centraal hoe de leerkracht verbinding kan leggen met het kind als persoon en de leerling kan uitdagen zich te verbinden met de wereld waar hij of zij in leeft.

In onze deelprojecten richten wij ons op verschillende onderwijssituaties waarin de leerkracht pedagogisch responsief moet weten te handelen in een context van diversiteit. Ieder deelproject richt zich op een specifieke context of thematiek, omdat een leerkracht in iedere situatie ook een eigen afweging zal moeten maken en de pedagogische zoektocht in elke situatie anders zal zijn.

Deelproject 3a.

Pedagogisch handelen bij maatschappelijk controversiële kwesties in de bovenbouw van het primair onderwijs

Dit deelproject draait om maatschappelijk controversiële kwesties in de klas. Dit zijn kwesties –zoals de discussie over Zwarte Piet, de coup in Turkije of de Nashville verklaring- die in de samenleving de verbinding tussen verschillende groepen mensen onder druk kunnen zetten en die ook in het klaslokaal naar voren kunnen komen. Juist nu de diversiteit in de samenleving toeneemt, is het van belang om bij dit soort kwesties stil te staan. Samen met leerkrachten gaan wij op zoek naar de pedagogische betekenis van dit soort kwesties en zoeken wij naar mogelijkheden om in die kwesties op een pedagogisch responsieve manier te handelen. De uiteindelijke opbrengst van dit project ligt in het in kaart brengen van de verhalen van leerkrachten en het versterken van het professioneel bewustzijn van de betrokken leerkrachten.

Deelproject 3b.

Responsief handelen van leraren bij storend gedrag van jonge kinderen.

De onderzoeksvraag naar het verhogen van responsiviteit van leerkrachten naar kinderen staat centraal in projectvoorstel 3b. In dit voorstel wordt vanuit verschillende invalshoeken naar verbindingen gezocht, zoals met de master passend meesterschap, onderzoek dat binnen de betrokken instellingen (Thomas More Hogeschool, Hogeschool Ipabo en Marnix Academie) plaatsvindt en de doelgroep van het Jonge Kind (jaargroep 1 t/m 4), in het bijzonder kinderen met gedragsproblematiek. De centrale onderzoeksvraag luidt: Hoe kunnen leerkrachten hun responsiviteit verhogen, zodat ze beter kunnen afstemmen op de behoeften en kwaliteiten van jonge kinderen (groep 1 t/m 4) die gedrag laten zien dat zij als storend ervaren? Het doel van het onderzoeksproject is het verhogen van welbevinden en motivatie van kinderen en leraren door vergroting van het handelingsrepertoire van (aankomende) leerkrachten. Uitgangspunt bij dit onderzoeksproject is dan ook dat als leerkrachten de stem van kinderen beter verstaan, zij responsiever zullen zijn. Het is de verwachting dat opbrengsten van het project leiden tot herkenning, in het bijzonder onder leraren in het basisonderwijs, waarmee het debat over persoonlijk meesterschap in de rol van de responsieve leraar zal stimuleren.

Deelproject 3c.

Pedagogisch handelen in nieuwkomersklassen. 

In Nederland is er in lerarenopleidingen doorgaans nog beperkt aandacht voor het verwerven van competenties op het gebied van intercultureel onderwijs, cultureel responsief onderwijs en onderwijs aan nieuwkomer/meertalige leerlingen. Dit betekent dat leraren in Nederland in hun onderwijs nog beperkt gebruik maken van relevante academische inzichten op dit gebied. Met het geambieerde onderzoek in zichtlijn 3 willen we een bijdrage leveren aan de professionele ondersteuning van leerkrachten die onderwijs verzorgen aan (meertalige) nieuwkomerleerlingen. Wij richten ons hierbij op het in kaart brengen en bevorderen van de pedagogische responsiviteit van leerkrachten in het primair onderwijs. Dit onderzoek bouwt voort op een eerdere CEPM studie waaruit bleek dat leerkrachten veelal gebruikmaken van improvisatie en  gezond verstand bij onderwijs aan nieuwkomersleerlingen.