Door: Bram Oonk & Anouk Wezendonk-Brouwer, mei 2022

Wat is adaptieve leertechnologie? 

Adaptieve leertechnologie (ALT) wordt op steeds meer Nederlandse basisscholen gebruikt, met name tijdens de rekenlessen in de bovenbouw. Zo gebruikt ongeveer een kwart van de Nederlandse basisscholen het systeem Snappet, maar ook Gynzy Kids en Bingel – de methodesoftware van Malmberg – weten hun weg naar de klaslokalen te vinden. ALT is een digitalisering van het papieren werkboek. Het voordeel van deze digitalisering is dat leerlingen niet altijd dezelfde opdrachten krijgen, maar opdrachten krijgen aangeboden die zijn afgestemd op hun leerbehoeften. ALT voorziet leerkrachten van informatie over het leren en werken van de leerlingen die zij op ieder moment kunnen oproepen: learning analytics. 

Omdat het werken met ALT nog relatief nieuw is, wordt nog steeds veel onderzoek gedaan naar de voor- en nadelen van deze technologieën. Het effect van ALT op de leerresultaten van leerlingen is al breed onderzocht en blijken effectief (bijv. Faber et al., 2017). Echter, ALT heeft niet alleen voordelen. Wanneer ALT te snel wordt ingezet na het aanbieden van een nieuw leerdoel, heeft dit een negatief effect op het zelfvertrouwen en daardoor de motivatie van leerlingen (Moltudal et al., 2020). Daarnaast kan ALT kansenongelijkheid in de hand werken: kort door bocht is het zo dat sterkere leerlingen sneller kunnen groeien met behulp van ALT dan minder sterke leerlingen. Het is dan de vraag of het ethisch meer verantwoord is om de verschillen tussen leerlingen te laten groeien óf om de ontwikkeling van de sterkere leerlingen bewust af te remmen (Pijpers, 2021).  

Learning analytics 

Learning analytics worden weergegeven op het leerkrachtendashboard. Hoe dit dashboard er uit ziet, verschilt per systeem. Figuur 1 laat het dashboard van Snappet (versie 4) zien, figuur 2 het dashboard van Bingel. Het verschilt per systeem welke data getoond worden. Zo kiest Snappet ervoor om te spreken van groei ten opzichte van het leerdoel, waar Bingel een classificatie geeft hoe de leerling deze opdracht heeft gemaakt. Daarnaast laat Snappet het totaal aantal gemaakte opgaven zien, waar Bingel de tijd laat zien die de leerling nodig heeft gehad om de opdracht te maken. 

De learning analytics worden op verschillende momenten gebruikt, blijkt uit de vragenlijst onder Nederlandse basisschoolleerkrachten. Voorafgaand aan de les gebruiken de leerkrachten het dashboard om de les voor te bereiden. Het geeft ze een beeld hoe de leerlingen eerder scoorden op het leerdoel. Iets wat nog niet vaak gebeurt, maar wel effectief blijkt, is het vormgeven van instructiegroepen op basis van de learning analytics. Tijdens de les worden de data ook gebruikt: de leerkrachten bepalen welke leerlingen extra hulp nodig hebben na het raadplegen van het dashboard. 

Figuur 1. leerkrachtendashboard Snappet

Figuur 2. leerkrachtendashboard Bingel

Referenties

Faber, M.F., Luyten, H., & Visscher, A.J. (2017). The effects of a digital formative assessment tool on mathematics achievement and student motivation: Results of a randomized experiment. Computers & Education, 106, 83-96.  

Moltudal, S., Høydal, K., & Krumsvik, J. (2020). Glimpses Into Real-Life Introduction of Adaptive Learning Technology: A Mixed Methods Research Approach to Personalised Pupil Learning. Designs for Learning, 12(1), 13-28.  

Pijpers, R. (Host). (2021, 9 september). Kansen(on)gelijkheid en adaptieve leertechnologie [Podcastaflevering]. In Kennisnet-podcast. Kennisnet. Geraadpleegd op 7 juni 2022, van https://kennisnet.libsyn.com/gelijke-kansen-en-adaptieve-leertechnologie